Bản vị vàng hay kim bản vị (Gold Standard) là hệ thống tiền tệ xác định giá trị bằng lượng vàng. Dựa trên bản vị vàng, tổ chức phát hành tiền cam kết chấp nhận thanh toán vàng nếu cần. Chính phủ sử dụng tiêu chuẩn này cho đồng tiền của họ và từ các nước ngoài có mối quan hệ tiền tệ cố định (tỷ giá hối đoái, tiền mặt lưu thông…). Ưu và nhược điểm bản vị vàng là gì?Lịch sử hình thành và sụp đổ ra sao? Để hiểu rõ hơn về hệ thống này, hãy cùng kinhteluatvcu.edu tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Bản vị vàng ở Việt Nam là gì?
Theo investopedia.com, hệ thống bản vị vàng là một hệ thống tiền tệ trong đó giá trị của đồng tiền của một nước được xác định dựa trên một lượng vàng cụ thể. Trong chế độ bản vị vàng, các nước đã đồng thuận chuyển đổi tiền giấy thành một lượng vàng cố định.
Mỗi nước tham gia bản vị vàng đều xác định một mức giá vàng cố định và thực hiện chính sách mua bán vàng ở mức giá vàng đã quy định. Mức giá cố định này sẽ được sử dụng để định giá cho thị trường tiền tệ.
Bản vị vàng còn có tên gọi khác như chế độ bản vị tiền vàng hoặc kim bản vị. Tuy nhiên, hiện tại không có nước nào sử dụng hệ thống bản vị vàng nữa.
Ví dụ: Anh đã ngừng sử dụng bản vị vàng vào năm 1931, Mỹ cũng làm vậy vào năm 1933 và cuối cùng hoàn toàn bỏ bản vị vàng vào năm 1973.
Hệ thống này đã được thay thế hoàn toàn bằng tiền pháp định (Fiat Money) – loại tiền tệ do chính phủ của một nước in, quy định và công nhận hợp pháp trong lãnh thổ của một quốc gia.
Ví dụ: Tiền pháp định của Việt Nam là đồng Việt Nam (VND), tiền pháp định của Mỹ là đô la Mỹ (USD), còn của Anh là bảng Anh (GBP)…
Đặc điểm chế độ bản vị vàng
Nhờ có chế độ bản vị vàng, chính phủ cam kết với người dân và các doanh nghiệp rằng họ có thể quy đổi tiền sang vàng hoặc ngược lại bất cứ khi nào. Hệ thống này giúp các nước hạn chế việc tùy tiện in thêm tiền giấy, từ đó đảm bảo giá trị tài chính của đồng tiền được ổn định và giảm thiểu nguy cơ lạm phát.
Đáng kể là niềm tin của người dân vào đồng tiền tăng lên, họ sẵn lòng đổi vàng lấy tiền. Sự ủng hộ và sử dụng tiền này giúp thúc đẩy mua bán và trao đổi hàng hóa, đồng thời kích thích tăng trưởng kinh tế.
Các quy tắc chế độ bản vị vàng
Các quốc gia đồng thuận ổn định g/trị đồng tiền của họ bằng vàng và không hạn chế hoạt động mua bán giá vàng theo mức giá quy định.
Hoạt động xuất nhập khẩu vàng giữa các nước được tự do thực hiện.
Tiền được phát hành bởi ngân hàng trung ương đảm bảo 100% bằng vàng gold.
Ưu và nhược điểm của chế độ bản vị vàng là gì?
Ưu điểm:
Chế độ bản vị vàng hạn chế quyền lực của chính phủ và ngân hàng trong việc gây lạm phát bằng cách in quá nhiều tiền giấy. Nó cũng giúp giảm rủi ro biến động giá cả hàng hóa xuất nhập khẩu và thúc đẩy hoạt động thương mại quốc tế.
Hạn chế:
- Lượng tiền tệ được cung ứng ở một nước phụ thuộc vào lượng vàn.g di chuyển và tốc độ khai thác vàn.g, dẫn đến hạn chế về cung ứng vàn.g và có thể kìm hãm sự phát triển kinh tế.
- Chế độ bản vị vàn.g có thể gây mất cân bằng giữa các quốc gia, khiến các quốc gia sản xuất vàn.g được hưởng lợi hơn so với những quốc gia không sản xuất kim loại quý.
- Một số nhà kinh tế cho rằng bản vị vàn.g cản trở khả năng chín.h phủ tăng cung tiền để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
- Sử dụng 100% vàn.g cho lưu thông kinh tế là không khả thi vì số lượng vàn.g có hạn, dẫn đến cạn kiệt và không đảm bảo hoạt động kinh tế toàn cầu.
Lịch sử hình thành bản vị vàng và sự sụp đổ
Lịch sử sụp đổ của chế độ bản vị vàng:
- Năm 1821, Vương quốc Anh là quốc gia tiên phong sử dụng chế độ bản vị vàn.g và lan rộng ra nhiều nước châu Âu. Mỹ sử dụng chế độ này muộn hơn.
- Năm 1874, chế độ này phổ biến và hưng thịnh trên toàn cầu, giữ giá vàn.g ổn định và tạo sự phối hợp giao thương tốt giữa các nước áp dụng.
- Năm 1914 – 1944, sau hai cuộc chiến tranh thế giới, các quốc gia cần tiền để khôi phục nền kinh tế, nhưng vàng ngày càng khan hiếm. Bản vị vàng suy thoái và không còn phù hợp.
- Sau cuộc chiến tranh thế giới thứ hai, Mỹ trở thành quốc gia hưởng lợi nhiều nhất với lượng vàng lớn. Mỹ in nhiều tiền đô la và cho các nước châu Âu vay tiền để hỗ trợ phục hồi kinh tế sau chiến tranh.
- Năm 1944, các nước chủ chốt họp lại đưa ra hệ thống tiền tệ Bretton Woods gọi là “bản vị Đô la,” đồng USD được neo theo vàng với giá 35 USD = 1 ounce.
- Tuy nhiên, do Mỹ in quá nhiều tiền mà không có đủ vàng dự trữ, các nước châu Âu bắt đầu bán đô la để mua lại vàng, khiến Mỹ phải đổi vàng với giá cao hơn 12 lần lượng vàng hiện có.
- Năm 1971, Tổng thống Mỹ Nixon bãi bỏ bản vị vàng khỏi đồng đô la, khiến giá trị đồng USD mất giá.
- Năm 1973, hệ thống bản vị vàng chính thức đổ vỡ trên toàn thế giới.
Tại sao chế độ bản vị vàng sụp đổ
Năm 1913, Quốc hội Hoa Kỳ thành lập Cục Dự trữ Liên bang để ổn định g/trị vàng và tiền tệ. Tuy nhiên, khi chiến tranh thế giới thứ nhất xảy ra, Mỹ và các nước châu Âu tạm ngừng chế độ bản vị vàng để có đủ tiền chi trả cho chiến tranh. Việc ràng buộc tiền tệ với vàng được thấy là không cần thiết và có thể gây hại cho sự phát triển kinh tế thế giới.
Do đó, từ những năm 1930 khi cuộc Đại suy thoái đạt đến đỉnh điểm, các nước bắt đầu rời bỏ bản vị vàng. Mỹ cuối cùng hoàn toàn từ bỏ chế độ bản vị vàng vào năm 1933.
Từ đó, chế độ tiền pháp định thay thế hoàn toàn bản vị vàng từ năm 1933. Hiện nay, không một quốc gia nào trên thế giới áp dụng bản vị vàng nữa.
Chế độ bản vị vàng kết thúc khi nào?
Bản vị vàng sụp đổ vào năm 1971 vì hệ thống Bretton Woods đã cho phép Mỹ in ra tờ tiền mà không thiết lập tỷ lệ dự trữ vàng đủ và khiến chính phủ Mỹ gặp khó khăn về thâm hụt ngân sách quá nặng.
Tiền pháp định sự thay thế cho bản vị vàng
Ngày nay, các quốc gia trên thế giới đã từ bỏ chế độ bản vị vàng và thay thế bằng tiền pháp định. Tiền pháp định là đồng tiền độc lập của mỗi quốc gia, và người dân trong quốc gia đó sử dụng đồng tiền này để đóng thuế, mua bán và giao dịch. Ngân hàng Trung ương có thể in thêm tiền mà không cần phải có bảo đảm bằng vàng. Tuy nhiên, việc in tiền quá nhiều trong khi lượng vàng ngày càng khan hiếm làm tăng giá trị của vàng.
Ví dụ: năm 1973, 35 USD có thể mua một ounce vàng, nhưng sau 7 năm phá vỡ chế độ bản vị vàng, năm 1980, một ounce vàng đã có giá là 668 USD. Vào năm 2011, 1 ounce vàng có giá là 1.783 USD.
Tuy Chính phủ có quyền in tiền, nhưng không được in một cách vô tội vạ. Điều này có thể làm tăng lạm phát và gây hại cho nền kinh tế. Số tiền được in ra sẽ phụ thuộc vào tình hình kinh tế tài chính của từng quốc gia.
Bài viết liên quan:
Bài viết trên của kinhteluatvcu.edu đã giúp chúng ta đã hiểu thêm về chế độ “bản vị vàng” cũng như những ưu nhược điểm của nó. Và lời giải về việc sụp đổ của chế độ này. Hy vọng những thông tin này đã mang lại kiến thức thú vị và bổ ích cho bạn. Hãy tiếp tục theo dõi trang kinhteluat để cập nhật thêm nhiều kiến thức mới.
Doãn Triết Trí Là Một Chuyên Gia Trong Lĩnh Vực Tài Chính. Muốn Chia Sẻ Những Kiến Thức Mới Nhất Về Các Vấn Đến Liên Quan Đến Tài Chính Bao Gồm Tiền Tệ, Thị Trường, Tỷ Gía,.. Đến Với Các Độc Gỉa Trên Toàn Thế Giới